ارز(پول) فیات چیست؟

سیستم پولی اعتباری

برای حل مشکلات سکه‌های طلا و نقره، موسسات و سازما‌ن‌های دولتی و غیردولتی شکل گرفتند که افراد، سکه‌های خود را در سیستم آن‌ها نگهداری می‌کردند و سندی مبنی بر مالکیت بر سکه‌ها را دریافت می‌کردند. آن‌ها می‌توانستند از این اسناد در مبادلات خود استفاده کنند. نتیجه گسترش این روش، ایجاد بانک‌ها و موسسات مالی بود. دولت‌ها با استفاده از سکه‌های طلا و نقره‌ای که در اختیار داشتند اقدام به صدور اسکناس کردند. استفاده از اسکناس، کار مبادله را بسیار راحت کرد و مشکلات حمل و نقل نگهداری از آن را حل کرد.

با گذشت زمان، سیستم‌های واسطه غیردولتی حذف شدند و تنها سازمان‌های دولتی صلاحیت تبدیل سکه‌های طلا و نقره به اسکناس را پیدا کردند. اسکناس‌های تولید شده، همه به پشتوانه سکه بودند و دولت‌ها حق نداشتند بدون این‌که پشتوانه‌ طلا داشته باشند اسکناس چاپ کنند. شکل رسمی‌تر ایجاد این سیستم پس از جنگ جهانی دوم و در توافق «برتون وودز» (Bretton Woods) اتفاق افتاد. در این توافق تصمیم بر آن شد که طلا به عنوان پشتوانه پول‌های فیات کشورها باشد و هر کشوری توانایی تبدیل اسکناس‌های خود به آن را داشته باشد.

ارز فیات یا پول بدون پشتوانه

سیستم پولی اعتباری اگرچه مزایای زیادی داشت و پشتوانه آن سکه‌های طلا با ارزش ذاتی بود اما پس از گذشت مدت زمانی دچار مشکل شد.  انتقال حجم عظیم طلا بین کشورها و نگهداری از آن‌ها برای دولت‌ها سخت بود. بسیاری از دولت‌ها با ادعای داشتن سکه‌های طلا اقدام به چاپ اسکناس می‌کردند اما در شرایط بحران و با هجوم مردم به بانک‌ها طلای کافی برای پرداخت به ان‌ها را نداشتند و این مساله منجر به کاهش ارزش پول ملی می‌شد. مشکل دیگر این سیستم جمع‌شدن طلای دنیا در کشورهای قدرتمند بود. مجموع این مشکلات، منجر به فسخ قرارداد برتون وودز در سال 1971 و ایجاد ارز فیات شد.

پول فیات همان ارزهای رایجی است که امروزه در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ارزها توسط بانک اقتصادی کشورها تولید می‌شوند و هیچ پشتوانه فیزیکی ندارند. ارزش این ارزها وابسته به اقتصاد هر کشور است و به همبن دلیل با تغییر پارامترهای اقتصادی ارزش پول نیز تغییر می‌کند. ارز فیات، امکان دستکاری مقدار پول موجود در بازار را به دولت‌ها می‌دهد و دولت‌ها از این امکان برای اجرای سیاست‌های پولی خود استفاده می‌کنند. این مساله اگرچه در بیشتر مواقع به نفع مردم است اما در مواقعی که چاپ پول انجام می‌شود تورم ایجاد شده و سبب کاهش ارزش دارایی‌های مردم می‌شود.

ارز فیات برخلاف تصور عمومی، مفهوم تازه‌‌ای نیست. پیدایش این ارز به حدود ده قرن پیش در چین برمی‌گردد. در آن دوران در ایالت «سوچوان» (Szechuan) چین از پول‌های کاغذی برای مبادله کالاهایی مثل ابریشم، طلا و  نمک استفاده می‌شد. این سیستم رسمیت آن‌چنانی نداشت تا این‌که در قرن سیزدهم با به قدرت رسیدن «قوبیلای خان» (Kublai Khan) که یکی از نوادگان چنگیزخان مغول است، سیستم رسمی ارز فیات در چین دایر گردید. عده زیادی از تاریخ‌‌ پژوهان معتقدند که این سیستم در سقوط امپراتوری مغول نقش زیادی داشت.

در قرن هفدهم، شاهد استفاده از سیستم ارز فیات در کشورهای اروپایی اسپانیا، سوئد و هلند هستیم. در سوئد این سیستم شکست خورد و نهایتا تبدیل به سیستم پول اعتباری با پشتوانه نقره گردید. پس از آن به تدریج در بسیاری از کشورهای آسیایی و آمریکایی نیز از این سیستم مالی استفاده شد. ضربه نهایی به سیستم پولی اعتباری در سال 19971 توسط نیکسون رئیس‌جمهور وقت آمریکا زده شد و از آن زمان پول فیات، پول رایج بین‌المللی شده است.

شباهت و تفاوت ارز دیجیتال با ارز فیات چیست ؟

ارز دیجیتال نوعی پول فیات است که منشا ایجاد آن به جای بانک‌های مرکزی، مردم هستند. در واقع کریپتوکارنسی یک سیستم غیرمتمرکز و توزیع شده است که افراد با استفاده از سیستم‌های محاسباتی خود به شبکه وصل می‌شوند و با استفاده از الگوریتم های مختلف رمزنگاری و توابع هش تایید و ثبت تراکنش‌ها را بر عهده می‌گیرند. رمزارزها دو شباهت عمده با ارزهای فیات رایج دارند. هر دو این پول‌ها بدون پشتوانه فیزیکی هستند و از هر دو آن‌ها می‌توان در بسترهای مجازی برای خرید و فروش کالاهای مختلف استفاده کرد.

با وجود شباهت‌های ذکر شده، توکن های ارز دیجیتال با پول فیات تفاوت‌های اساسی دارد. موارد زیر را می‌توان به عنوان عمده‌ترین تفاوت‌های این دو سیستم پولی عنوان کرد.

• ارز دیجیتال، توسط مردم و با استفاده از سیستم‌های غیرمتمرکز ایجاد می‌شود در حالی که خلق پول فیات بر عهده بانک مرکزی است.
• دولت‌ها می‌توانند با توجه به شرایط مختلف پول چاپ کنند و هیچ محدودیتی برای این موضوع وجود ندارد. این در حالی است که در بیشتر ارزهای دیجیتال، مقدار سکه‌های نهایی شبکه از پیش تعیین شده است و هیچ کس قادر به تولید سکه‌های جدید نیست.
• پشتوانه مالی پول فیات دولت‌ و قدرت اقتصادی آن است. پشتوانه مالی ارزهای دیجیتال کار انجام شده برای استخراج ارز دیجیتال و مکانیزم‌‌های فنی و اقتصادی شبکه بلاک چین است.
• اطلاعات تراکنش‌ها در سیستم بانکی در سرورهای مرکزی بانک‌ها ثبت و نگهداری می‌شود. رمزارزها اطلاعات خود را در نودهای توزیع شده در سرتاسر جهان و به صورت غیرمتمرکز نگهداری می‌کنند.
• امنیت شبکه‌های بلاکچینی به وسیله الگوریتم‌های رمزنگاری و مشوق‌های اقتصادی برقرار است در حالی که امنیت سرورهای مرکزی با الگوریتم‌های رمزنگاری و تدابیر امنیتی دولت‌ها برقرار می‌شود.
• پول فیات به شکل‌های مختلف اسکناس، سکه فیزیکی و دیجیتال وجود دارد این در حالی است که ارزهای دیجیتال تنها به صورت دیجیتالی وجود دارند.
• ارزهای دیجیتال واحدهای پولی جهانی هستند به این معنی که کشور خاصی نمی‌تواند ادعای مالکیت بر شبکه را داشته باشد این در حالی است که هر کشوری ارز فیات مخصوص خود را دارد.
• ردیابی تراکنش‌های دیجیتال انجام شده با پول فیات بسیار آسان است چرا که بانک‌ها همه اطلاعات آن‌ها را ثبت می‌کنند. انجام این کار در ارزهای دیجیتال سخت است چرا که برای فعالیت در شبکه ارز دیجیتال، نیازی به احراز هویت نیست.

مجموع این تفاوت‌ها، ارز دیجیتال و ارز فیات را روبه‌روی هم قرار داده است. در حالی که استفاده از ارزهای دیجیتال مزایای مختلفی همچون هزینه تراکنش کمتر، سرعت بیشتر، فعالیت آزاد و حفظ حریم خصوصی را به دنبال دارد، معایبی نظیر استفاده از آن برای فعالیت‌های خرابکارانه و عدم دسترسی به اطلاعات برای دریافت مالیات، آن را با ریسک مقابله دولت مواجه کرده است. در نهایت، بهترین پاسخ به سوال تفاوت ارز دیجیتال با ارز فیات چیست را می‌توان ماهیت غیرمتمرکز رمزارزها در برابر ماهیت متمرکز ارزهای فیات عنوان کرد.

مزیت ارز دیجیتال نیست به ارز فیات چیست ؟

کلیه فعالیت‌های مالی در ارزهای دیجیتال مانند تایید و ثبت تراکنش‌ها، نگهداری از حساب‌ها و تولید سکه‌های جدید به صورت غیرمتمرکز و توسط سیستم‌های توزیع شده در سراسر جهان انجام می‌شود. علاوه بر این، تعداد کل سکه‌های قابل استخراج نیز در بسیاری از ارزهای دیجیتال از پیش تعیین شده است. این مساله باعث می‌شود که دولت‌ها نتوانند با دستکاری مقادیر پول، باعث ایجاد تورم و کاهش ارزش دارایی‌های افراد شوند. مزیت دیگر ارز دیجیتال، عدم سانسور اطلاعات و جلوگیری از فعالیت‌های کاربران است. در این سیستم، کاربران از سراسر دنیا بدون توجه به ملیت و دین و زبان می‌توانند فعالیت کنند و هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند جلوی این فعالیت را بگیرد.

عیب ارز دیجیتال نسبت به ارز فیات چیست ؟

بزرگترین عیب ارز دیجیتال نسبت به ارز فیات،عدم توانایی دولت‌ها برای اخذ مالیات در سیستم رمزارزها است. دولت‌ها برای انجام بسیاری از فعالیت‌های خود از مالیات استفاده می‌کنند و بدون مالیات، عملا کلیه فعالیت‌های آن‌ها متوقف می‌شود. با توجه به این که وجود دولت برای انجام بسیاری از امور قضایی، امنیتی، درمانی و آموزشی ضروری است، عدم حل این مشکل می‌تواند ارزهای دیجیتال را با مشکلات بزرگتری مواجه کند. مشکل مهم دیگر رمزارزها، سختی و پیچیدگی کشف فعالیت‌های خلافکارانه در بستر ارزهای دیجیتال است که به طور مستقیم با امنیت جامعه در ارتباط است.

بزرگ‌ترین عیب ارز فیات چیست ؟

بزرگ‌ترین عیب ارز فیات، چاپ پول و کاهش ارزش دارایی‌های افراد است. اگرچه دخالت دولت در شرایط بحرانی منجر به نجات بسیاری از شرکت‌های بزرگ از ورشکستگی می‌شود اما منشا بسیاری از این بحران‌ها سیاست‌گذاری‌های غلط اقتصادی خود دولت‌ها است. بنابراین، در چنین شرایطی، مردم عادی هزینه سیاست‌گذاری‌های غلط اقتصادی دولت‌ها را با کاهش ارزش دارایی‌های خود، پرداخت می‌کنند. این مساله باعث شده است که بسیاری از مردم در سرتاسر دنیا  دارایی‌های خود را به دارایی‌های مقاوم در برابر تورم مانند زمین، مسکن، طلا و جدیدا ارز دیجیتال تبدیل کنند.

آیا ارز فیات قابل استخراج است ؟

ارز فیات ارز ملی هر کشور است که توسط بانک‌های مرکزی تولید می‌شود. به عنوان مثال ارز فیات ایران، ریال است. بنابراین، استخراج ارز فیات معنی ندارد و دولت‌ها هر زمان که بخواهند می‌توانند با اعمال تغییراتی در ترازنامه بانک مرکزی، پول فیات جدید تولید کنند. با این توضیحات، کیف پول ارز فیات نیز مفهوم ندارد. در واقع، کیف پول ارز فیات همان کیف پولی است که شما اسکناس‌ها و کارت‌های بانکی خود را در آن نگهداری می‌کنید.